Vài năm gần đây, để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, nhiều gia đình tìm đến các dịch vụ cung cấp hạt giống, vật tư trồng rau sạch tại nhà. Thực tế, trồng rau tại nhà có sạch và dễ trồng, hiệu quả như quảng cáo?
Hiện có nhiều phương pháp trồng rau tại nhà, phổ biến nhất là phương pháp thủy canh và thổ canh. Tại trang trại bán hạt giống trên đường Nguyễn Trãi (Q.5, TP.HCM), anh Nguyễn Bảy, nhân viên tư vấn cho biết, trồng thủy canh có hai loại: thủy canh tĩnh và thủy canh hồi lưu. Thủy canh tĩnh, nguyên liệu chính là mùn cưa, hộp xốp, một loại dung dịch đặc biệt dùng tưới rau, bao ni lông đen lót đáy hộp xốp; đầu tư thấp, có thể trồng rau mầm xà lách, rau gia vị chỉ với diện tích 1m2, chi phí khoảng 60.000đ/tháng. Phương pháp thủy canh hồi lưu chỉ sử dụng dung dịch dưỡng chất, giá thể và hạt giống. Chi phí đầu tư trang thiết bị ban đầu từ ba-năm triệu đồng/bộ, chưa kể phí nhân công lắp đặt và bảo trì các hệ thống máy móc thường xuyên.
Tại Hà Nội, hiện đang phát triển mô hình trồng thủy canh vườn treo. Mô hình này rất thích hợp cho những căn hộ chung cư nhỏ, gồm vườn treo thẳng đứng (1,5m2/một hàng) và vườn treo trụ (0,3m2/160 cây rau/ một trụ tròn). Vườn treo thẳng với giá rẻ: 1.390.000đ/ một bộ (gồm vật tư, nước dinh dưỡng cho cây, giá thể, hạt giống). Chị Bùi Thanh Hải - nhân viên kinh doanh Công ty cổ phần Vườn treo T Fresh (Hà Nội) cho rằng phương pháp thủy canh vườn treo trồng trên cao nên không có sâu bọ, không phải phun thuốc trừ sâu rầy, phân bón…
Hiện có nhiều công ty chuyên tư vấn, cung ứng dịch vụ, vật tư làm vườn, hạt giống, lắp đặt thiết bị giàn giá, kiểm tra rau theo định kỳ cho những mô hình trồng rau tại nhà.
Theo TS Ngô Quang Vinh, Phó viện trưởng, phụ trách bộ môn rau, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam, hiện chưa có khảo sát so sánh về hàm lượng dinh dưỡng của rau thủy canh và rau trồng theo phương pháp thông thường (thổ canh). Về cảm quan không khác biệt nhau nhiều lắm, có chăng rau thủy canh trồng trong điều kiện thiếu ánh sáng nên màu sắc, hình dáng không “bắt mắt” như sản phẩm thổ canh. Ở những nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản… thủy canh đã phát triển với quy mô công nghiệp. Xu hướng tự trồng rau thủy canh phục vụ nhu cầu trong phạm vi gia đình hiện nay khá phổ biến. Điều cần chú ý là chọn mua dung dịch đảm bảo chất lượng, nguồn gốc và có hướng dẫn sử dụng rõ ràng. Thực tế, đã có tình trạng những đầu mối cung cấp sử dụng nguyên liệu hóa chất từ Trung Quốc không được kiểm soát, không đúng với công bố, chất lượng không ổn định. Việc này không những ảnh hưởng đến cây trồng mà còn có thể tồn dư trong sản phẩm, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Về hiệu quả kinh tế, KS Nguyễn Văn Thảo, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Công nghệ sinh học Sài Gòn Xanh (TRIBAT) cho rằng, rau mầm dễ trồng; tùy loại mầm sẽ thu hoạch từ 5 - 10 ngày, có thể trồng trên giá thể hoặc trên đất. Một khay rau mầm diện tích 40 x 40cm, có thể thu được 2kg (0,5kg x 4 lần thu hoạch) rau mầm. Chi phí đầu tư ban đầu chỉ tốn 56.000đ. Nếu tính thêm tiền nước tưới rau, làm vệ sinh vườn khoảng 12.000đ/2m2 thì tổng chi phí trong tháng đầu tiên là 68.000đ (chưa tính công chăm sóc). Trung bình giá thành 1kg rau mầm tháng đầu thu hoạch: 33.000đ; nếu trồng những đợt sau không phải tính tiền khay, đất thì chỉ còn 28.000đ/1 tháng/2kg rau mầm. Trong khi một ký rau mầm tại các siêu thị khoảng 50.000đ.
Ông Thảo cho biết thêm, các loại rau ăn lá (rau cải các loại, rau muống, mồng tơi, dền, tần ô, rau đay…) sau 30 - 35 ngày là thu hoạch được 400 - 800g rau xanh đủ cung cấp cho một ngày ăn/bốn người. Vì vậy, gia đình bốn người chỉ cần đầu tư 1.070.000đ, trong đó 750.000đ tiền khay (khấu hao trong ba năm thì mỗi tháng khấu hao 20.500đ), 300.000đ tiền đất (sáu tháng có thể cải tạo đất một lần, mỗi tháng tốn 50.000đ), 20.000đ/hạt giống các loại, 30.000đ phân bón cho diện tích 4,6m² là có rau xanh trong một tháng. Nếu tính thêm tiền nước sạch tưới rau, làm vườn 20.000đ/1 tháng; thì tổng chi phí đầu tư trong tháng đầu tiên: 140.500đ/30 ngày/21kg rau.
Theo các nhà chuyên môn, việc trồng rau sạch tại nhà tuy rẻ hơn rau an toàn ngoài thị trường, nhưng đó là chi phí khi “thuận buồm xuôi gió”. Mô hình này hiện vẫn chưa tiện dụng, vì hầu hết người dân ở các đô thị bận công việc, không có thời gian và không am hiểu nhiều về kỹ thuật chăm sóc, trừ sâu, bón phân nên rau dễ héo, chết, lá sâu nhiều… Ngoài ra, nếu họ muốn ăn từ 5 - 10 loại rau củ thì chi phí đầu tư lại gấp 5 - 10 lần các khoản dự kiến trên và phải nhờ đến dịch vụ tư vấn và làm trọn gói định kỳ.
Thực tế, tại TP.HCM và các tỉnh, thành đã triển khai mô hình trồng rau sạch từ lâu, nhưng vẫn chưa phát triển vì quy trình trồng rau phức tạp. Nhiều người trồng rau mầm cho biết, việc trồng rau này chỉ góp phần tạo các mảng xanh, sạch, đẹp trong nhà, chứ không mang lại hiệu quả kinh tế.
Tại Hà Nội, hiện đang phát triển mô hình trồng thủy canh vườn treo. Mô hình này rất thích hợp cho những căn hộ chung cư nhỏ, gồm vườn treo thẳng đứng (1,5m2/một hàng) và vườn treo trụ (0,3m2/160 cây rau/ một trụ tròn). Vườn treo thẳng với giá rẻ: 1.390.000đ/ một bộ (gồm vật tư, nước dinh dưỡng cho cây, giá thể, hạt giống). Chị Bùi Thanh Hải - nhân viên kinh doanh Công ty cổ phần Vườn treo T Fresh (Hà Nội) cho rằng phương pháp thủy canh vườn treo trồng trên cao nên không có sâu bọ, không phải phun thuốc trừ sâu rầy, phân bón…
Hiện có nhiều công ty chuyên tư vấn, cung ứng dịch vụ, vật tư làm vườn, hạt giống, lắp đặt thiết bị giàn giá, kiểm tra rau theo định kỳ cho những mô hình trồng rau tại nhà.
Rau an toàn thổ canh
Theo TS Ngô Quang Vinh, Phó viện trưởng, phụ trách bộ môn rau, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam, hiện chưa có khảo sát so sánh về hàm lượng dinh dưỡng của rau thủy canh và rau trồng theo phương pháp thông thường (thổ canh). Về cảm quan không khác biệt nhau nhiều lắm, có chăng rau thủy canh trồng trong điều kiện thiếu ánh sáng nên màu sắc, hình dáng không “bắt mắt” như sản phẩm thổ canh. Ở những nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản… thủy canh đã phát triển với quy mô công nghiệp. Xu hướng tự trồng rau thủy canh phục vụ nhu cầu trong phạm vi gia đình hiện nay khá phổ biến. Điều cần chú ý là chọn mua dung dịch đảm bảo chất lượng, nguồn gốc và có hướng dẫn sử dụng rõ ràng. Thực tế, đã có tình trạng những đầu mối cung cấp sử dụng nguyên liệu hóa chất từ Trung Quốc không được kiểm soát, không đúng với công bố, chất lượng không ổn định. Việc này không những ảnh hưởng đến cây trồng mà còn có thể tồn dư trong sản phẩm, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Về hiệu quả kinh tế, KS Nguyễn Văn Thảo, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Công nghệ sinh học Sài Gòn Xanh (TRIBAT) cho rằng, rau mầm dễ trồng; tùy loại mầm sẽ thu hoạch từ 5 - 10 ngày, có thể trồng trên giá thể hoặc trên đất. Một khay rau mầm diện tích 40 x 40cm, có thể thu được 2kg (0,5kg x 4 lần thu hoạch) rau mầm. Chi phí đầu tư ban đầu chỉ tốn 56.000đ. Nếu tính thêm tiền nước tưới rau, làm vệ sinh vườn khoảng 12.000đ/2m2 thì tổng chi phí trong tháng đầu tiên là 68.000đ (chưa tính công chăm sóc). Trung bình giá thành 1kg rau mầm tháng đầu thu hoạch: 33.000đ; nếu trồng những đợt sau không phải tính tiền khay, đất thì chỉ còn 28.000đ/1 tháng/2kg rau mầm. Trong khi một ký rau mầm tại các siêu thị khoảng 50.000đ.
Ông Thảo cho biết thêm, các loại rau ăn lá (rau cải các loại, rau muống, mồng tơi, dền, tần ô, rau đay…) sau 30 - 35 ngày là thu hoạch được 400 - 800g rau xanh đủ cung cấp cho một ngày ăn/bốn người. Vì vậy, gia đình bốn người chỉ cần đầu tư 1.070.000đ, trong đó 750.000đ tiền khay (khấu hao trong ba năm thì mỗi tháng khấu hao 20.500đ), 300.000đ tiền đất (sáu tháng có thể cải tạo đất một lần, mỗi tháng tốn 50.000đ), 20.000đ/hạt giống các loại, 30.000đ phân bón cho diện tích 4,6m² là có rau xanh trong một tháng. Nếu tính thêm tiền nước sạch tưới rau, làm vườn 20.000đ/1 tháng; thì tổng chi phí đầu tư trong tháng đầu tiên: 140.500đ/30 ngày/21kg rau.
Theo các nhà chuyên môn, việc trồng rau sạch tại nhà tuy rẻ hơn rau an toàn ngoài thị trường, nhưng đó là chi phí khi “thuận buồm xuôi gió”. Mô hình này hiện vẫn chưa tiện dụng, vì hầu hết người dân ở các đô thị bận công việc, không có thời gian và không am hiểu nhiều về kỹ thuật chăm sóc, trừ sâu, bón phân nên rau dễ héo, chết, lá sâu nhiều… Ngoài ra, nếu họ muốn ăn từ 5 - 10 loại rau củ thì chi phí đầu tư lại gấp 5 - 10 lần các khoản dự kiến trên và phải nhờ đến dịch vụ tư vấn và làm trọn gói định kỳ.
Thực tế, tại TP.HCM và các tỉnh, thành đã triển khai mô hình trồng rau sạch từ lâu, nhưng vẫn chưa phát triển vì quy trình trồng rau phức tạp. Nhiều người trồng rau mầm cho biết, việc trồng rau này chỉ góp phần tạo các mảng xanh, sạch, đẹp trong nhà, chứ không mang lại hiệu quả kinh tế.
Minh Thi - Đăng Thư
Theo PNO
Theo PNO
